Nota 19: Penuaan Penduduk: Kes negara Malaysia.

1. Malaysia merupakan salah sebuah negara sedang membangun, mengalami pertumbuhan ekonomi yang memberangsangkan sejak dua atau tiga dekad yang lalu. Ini memberi kesan kepada perubahan sosial yang tinggi seperti peningkatan taraf pendidikan terutamnya di kalangan wanita, pembangunan kemudahan kesihatan, perubahan corak tenaga pekerjaan, kesuburan dan pembentukan keluarga. Perubahan ini memainkan peranan penting dalam pertumbuhan dan struktur penduduk di Malaysia antaranya ialah arah aliran penuaan penduduk.

3. Bilangan warga tua di Malaysia adalah hampir dua kali ganda dalam tempoh 20 tahun antara tahun 1970-1991 iaitu daripada 546 ribu orang pada tahun 1970 kepada 1.03 juta orang dalam tahun 1991. Bilangan tersebut telah meningkat sebanyak 35 peratus untuk 10 tahun berikutnya iaitu 1.4 juta orang atau 6.3 peratus daripada jumlah penduduk dalam tahun 2000 (Jadual 1). Bilangan warga tua ini dijangkakan lebih dua kali ganda kepada 3.4 juta pada 2020. Jelasnya, kadar peningkatan bilangan penduduk tua yang berusia lebih 60 tahun ke atas antara 1990 hingga 2025 ialah tujuh hungga lapan kali lebih tinggi berbanding negara maju seperti United Kingdom dan Sweden.

2. Penurunan kadar kelahiran dan pertambahan penduduk tua menyebabkan umur median penduduk bertambah. Jelasnya, umur median penduduk mengalami perubahan seiring dengan peningkatan penuaan penduduk. Umur median penduduk meningkat daripada 17.4 pada 1970 kepada 23.6 pada 2000, dan dijangka meningkat kepada 27.1 peratus pada 2020.

3. Warga tua meningkat pada kadar yang lebih cepat berbanding dengan jumlah penduduk. Kadar pertumbuhan bagi penduduk berumur 60 tahun dan lebih menunjukkan arah peningkatan yang berterusan, sebaliknya kadar pertumbuhan bagi jumlah bilangan penduduk menunjukkan penurunan.

Kesan penuaan penduduk terhadap ciri-ciri demografi dan status sosioekonomi.

1. Proses penuaan memberi kesan yang besar terhadap ciri-ciri demografi dan status sosioekonomi. Antaranya:

(a). Penurunan kadar kesuburan dan kadar kelahiran. Penuaan penduduk yang meningkat berkait rapat dengan penurunan kadar kesuburan. Trend kadar kesuburan yang semakin menurun turut mempengaruhi kadar kelahiran yang rendah. Pada 2004 kadar kesuburan menurun kepada 2.9 anak bagi setiap wanita berbanding 3.4 pada 1990.

(b). Perubahan struktur umur penduduk. Peningkatan peratusan warga tua telah diikuti dengan penurunan peratusan penduduk muda. Ini menunjukkan pada masa hadapan, Malaysia akan mengalami pengurangan bilangan penduduk muda.

(c). Kepanjangan jangkaan hayat. Peningkatan penuaan penduduk dikaitkan dengan kemajuan perubatan dan kemudahan kesihatan yang baik. Kadar kematian yang menurun menyebabkan purata tempoh hayat di Malaysia meningkat. Purata jangkaan hayat semasa kelahiran di Malaysia pada tahun 2000 ialah 72.6 tahun (atau 70.2 tahun untuk lelaki dan 75.0 tahun untuk perempuan) dan ia diunjurkan akan meningkat secara puratnya 76.6 tahun pada tahun 2020.

(d). Perubahan struktur jantina. Satu ciri umum penduduk di seluruh dunia majoriti warga tua ialah wanita dan perkadaran mereka meningkat seiring dengan peningkatan umur. Kadar kematian yang tinggi di kalangan lelaki pada umur tua telah menyumbang ke arah corak ini. Nisbah jantina (bilangan lelaki bagi setiap 100 perempuan) di kalangan warga tua di Malaysia ialah 91.4 pada tahun 2000.

(e). Nisbah tanggungan. Penuaan penduduk juga telah memberi kesan terhadap penurunan nisbah tanggungan. Nisbah tanggungan menurun daripada 82.6 pada tahun 1980 kepada 64.3 pada tahun 2000. Ini adalah mungkin disebabkan oleh penurunan dalam kadar kelahiran semasa transisi demografi di samping angka pembawah yang lebih besar bagi nisbah tanggungan. Walau bagaimanapun, nisbah tanggungan ini dijangka meningkat pada tahun 2020 kepada 67.3 disebabkan oleh kenaikan perkadaran penduduk warga tua.

(f). Sosioekonomi. Penduduk tua dianggap tidak memberi sumbangan kepada ekonomi dan merupakan kumpulan yang tidak berdikari dan beban kepada negara. Kerajaan terpaksa memperuntukan perbelanjaan yang tinggi setiap tahun untuk menyediakan keperluan untuk warga tua seperti pusat jagaan, bantuan perubatan, pencen dan sebagainya. Di semua negara, warga tua hanya mencatatkan perkadaran yang kecil bagi keseluruhan tenaga buruh. Selain itu, peningkatan penduduk tua menyebabkan berlakunya perubahan nilai sosial dalam masyarakat. Sejarah menunjukkan bahawa ahli-ahli keluarga yang tinggal secara bersama bertanggungjawab dalam penjagaan warga tua, iaitu warga tua bergantung kepada mereka yang tinggal bersamanya.. Walau bagaimanapun, pembentukan keluarga yang lebih kecil memberi kesan ke atas peranan keluarga sebagai penjaga (care-givers) kepada warga tua.